Η υπερβολική απίσχναση είναι μια παθολογική
κατάσταση που απασχολεί μια σημαντική μειονότητα των ατόμων στις ανεπτυγμένες
χώρες.
Σήμερα με τον δείκτη μάζας σώματος (BMI), την
επισκόπηση των πτυχώσεων του δέρματος κατά την ιατρική εξέταση, τον υπολογισμό
ορισμένων σωματομετρικών στοιχείων, την λιπομέτρηση, εκτιμάται ιατρικώς ο
βαθμός της απίσχνασης του σώματος.
Η υπερβολική απίσχναση μπορεί να αποτελεί
κατάσταση που συνοδεύει τον οργανισμό από την παιδική ηλικία. Στην πλειοψηφία
των περιπτώσεων ωστόσο που προσέρχονται προς εξέταση στο παθολογικό ιατρείο,
πρόκειται για απίσχναση που προκύπτει από μη επιδιωκόμενη απώλεια βάρους. Σε
περιστατικά νευρικής ανορεξίας, η ιατρική εξέταση προγραμματίζεται συνήθως από
το περιβάλλον του ασθενούς με δεδομένο ότι η συχνά διαστρεβλωμένη εικόνα του
σώματος που έχει ο πάσχων, τον εμποδίζει να συνειδητοποιήσει σε πολλές περιπτώσεις
το πρόβλημα. Η απώλεια βάρους μπορεί να συνοδεύεται από ανορεξία, ενδέχεται
όμως να είναι παντελώς ανεξήγητη για τον πάσχοντα, να μη συνοδεύεται δηλαδή από
μείωση της ποσότητας της τροφής λόγω ανορεξίας. Παροδική, μικρή απώλεια βάρους
είναι συνήθης σε μία πληθώρα οξέων νοσημάτων (π.χ. ιώσεις, γαστρεντερίτιδες,
αγχώδη σύνδρομα) και δεν έχει επιβλαβή αποτελέσματα για τον οργανισμό. Κάθε ανεξήγητη
απώλεια βάρους άνω του 5% για τα δεδομένα ενός ατόμου είναι ωστόσο κλινικά
σημαντική και πρέπει να διερευνάται ιατρικώς. Παρατεινόμενα ψυχιατρικά
σύνδρομα, η νευρική ανορεξία, χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα, χρόνια λοιμώδη,
ορμονικές διαταραχές, καρκινώματα, ηπατικά νεφρικά καρδιακά γαστρεντερικά
μεταβολικά νοσήματα και φάρμακα είναι ανάμεσα στα αίτια που πρέπει να
αποκλείονται. Η απίσχναση ενδέχεται παρά ταύτα να είναι ιδιοσυγκρασιακή (συνήθως
πρόκειται για μικρού βαθμού απίσχναση), να
οφείλεται σε ανεπαρκή πρόσβαση στα τρόφιμα, κατάσταση που παρατηρείται κυρίως
στις φτωχότερες περιοχές του πλανήτη ή να είναι άγνωστης αιτιολογίας.
Ανεξαρτήτως αιτιολογίας ωστόσο, η απίσχναση
μπορεί να συνοδεύεται από σύνδρομα κόπωσης, ατονία, αδυναμία. Εξάλλου
απώλεια βάρους πάνω από το 1/4 του αρχικού βάρους, ακόμα και όταν πρόκειται για
παχύσαρκο ασθενή που την επιδιώκει για αισθητικούς λόγους ή λόγους υγείας, όταν
δεν γίνεται σωστά, μπορεί να αποβεί μοιραία.
Σε
σοβαρές περιπτώσεις προσβάλλονται πρακτικά όλα τα όργανα. Καθώς αναπτύσσεται
σοβαρή ένδεια πρωτεΐνης και θερμίδων ελαττώνεται η ηπατική σύνθεση πρωτεϊνών
του ορού, ελαττώνονται οι κυκλοφορούμενες στο αίμα πρωτεΐνες, μειώνεται η
καρδιακή παροχή, ατροφούν οι μύες καρδιάς αναπνευστικού συστήματος, ατροφεί ο
βλεννογόνος του γαστρεντερικού σωλήνα, καταστέλλεται το ανοσοποιητικό σύστημα,
ανεπαρκεί το πάγκρεας.
Η ταχεία ιατρική παρέμβαση έχει ζωτική
σημασία. Η επανασίτιση με τη σωστή ποσότητα
τροφίμου πρέπει να αρχίζει άμεσα. Η χορήγηση φαρμακευτικών υποκατάστατων των
ελλειμμάτων των ζωτικών ουσιών και ιχνοστοιχείων επιβάλλεται επίσης να γίνει
άμεσα. Σπανιότερα απαιτείται νοσοκομειακή νοσηλεία.
