 |
| Ασθενής 38 ετών με ιογενή πνευμονία από γρίπη. Πάνω κατά την εισαγωγή στο νοσοκομείο, κάτω μετά την θεραπεία Από το ιατρικό προσωπικό μου αρχείο |
Ο ιός της γρίπης απομονώθηκε στους ανθρώπους για πρώτη φορά το 1933.
Οι ιοί της γρίπης είναι RNA ιοί, μέλη της οικογένειας των ορθομυξοιών και δομικά χαρακτηρίζονται από ένα κεντρικό ριβονουκλεοτιδικό πυρήνα, που περιβάλλεται από μία θήκη στην οποία ευρίσκονται λιπίδια και γλυκοπρωτεΐνες. Ανάλογα με τα γενικά αντιγονικά χαρακτηριστικά, διαιρούνται σε γενικούς τύπους (Α, Β, C κλπ).
Επειδή οι HA και ΝΑ γλυκοπρωτεΐνες στη επιφάνεια των ιών, εμπλέκονται στο κρίσιμο στάδιο της προσβολής των κυττάρων του ξενιστή, είναι πολύ σημαντικοί για την ανάπτυξη ανοσίας. Αντισώματα έναντι αυτών των γλυκοπρωτεινών, εμποδίζουν την ανάπτυξη φλεγμονής στις κυτταρικές πειραματικές καλλιέργειες. Υπάρχουν πάνω από δεκατρείς υπότυποι του ΗΑ (Η1, Η2, Η3, κλπ.) και πάνω από εννέα υπότυποι ΝΑ (Ν1, Ν2, Ν3κλπ). Οι ιοί της γρίπης έχουν αναπτύξει πολλούς μηχανισμούς γρήγορης αλλαγής των αντιγονικών περιβλημάτων, ούτως ώστε να μην αναγνωρίζονται από τα υπάρχοντα αντισώματα. Αυτό είναι ένα από τα κύρια προβλήματα στην εκρίζωση της νόσου.
Οι πιο σοβαρές επιδημικές εξάρσεις προκαλούνται από ιούς γρίπης Α. Οι επιδημίες αρχίζουν απότομα, κορυφώνονται σε διάστημα 2-3 εβδομάδων, διαρκούν 2-3 μήνες και υποχωρούν εξίσου γρήγορα όπως άρχισαν. Οι επιδημίες γρίπης εμφανίζονται σχεδόν αποκλειστικά στην Ελλάδα τον χειμώνα, σε αντίθεση με τις τροπικές περιοχές, όπου παρατηρείται έξαρση όλο τον χρόνο. Σύμφωνα με μελέτες το 2% των ατόμων που προσβάλλονται θα κινδυνεύσουν σοβαρά, ιδιαιτέρως όταν πρόκειται για άτομα με χρόνιες μεταβολικές, νεφρικές ή καρδιοπνευμονικές νόσους. Οι ιοί της γρίπης Β, προκαλούν γενικά πιο ήπιες επιδημικές εξάρσεις, συχνότερα σε ιδρύματα, ξενώνες, σχολεία, ενώ οι ιοί της γρίπης C σπάνια προκαλούν σοβαρά σύνδρομα. Η σοβαρότερη επιπλοκή της γρίπης Β είναι το σύνδρομο Reye.
Η μετάδοση της γρίπης, γίνεται μετά από ενοφθαλμισμό του ιού στο αναπνευστικό σύστημα, με τον βήχα, τον πταρμό, αλλά και με μολυσμένα αντικείμενα. Γενικώς, ο χρόνος επώασης είναι μία με τρεις ημέρες. Η απάντηση του οργανισμού γίνεται με πολλούς τρόπους, όπως παραγωγή αντισωμάτων (ανιχνεύονται πολλές φορές μετά το δεκαήμερο), παραγωγή ιντερφερονών, κινητοποίηση του σπλήνα, κινητοποίηση κυτταροτοξικών λεμφοκυττάρων. Η αποβολή του ιού διακόπτεται συνήθως εντός δύο με πέντε ημερών μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων.
Η γρίπη χαρακτηρίζεται από αιφνίδια έναρξη πυρετού, 38-41 βαθμούς, πόνους στους μύες, πονοκέφαλο, βήχα, πρήξιμο αδένων, ρίγη, αίσθημα κακουχίας. Παρά το γεγονός ότι τα περισσότερα άτομα εμφανίζουν την εικόνα που προαναφέρεται, το φάσμα των κλινικών εκδηλώσεων είναι ευρύ και κυμαίνεται από ελαφρά απύρετη αναπνευστική νόσο όπως το κοινό κρυολόγημα έως την σοβαρή εξάντληση. Ο πυρετός εμφανίζει ταχεία άνοδο κατά το πρώτο 24ωρο και πέφτει βαθμιαία σε διάστημα δύο – τριών ημερών, αν και περιστασιακά διαρκεί επί μία εβδομάδα.
Η νόσος γενικά λύεται εντός δύο πέντε ημερών.
Επιπλοκές είναι η πνευμονία, η επιδείνωση χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας ή άσθματος, η παραρρινοκολπίτιδα, η μέση ωτίτιδα, το σύνδρομο REYE, η μυοσίτιδα, η ραβδομυόλυση, η μυοκαρδίτιδα, η περικαρδίτιδα, η επιδείνωση νεφρικής λειτουργίας, η επιδείνωση καρδιαγγειακού και ορισμένα νευρολογικά σύνδρομα όπως η εγκεφαλίτιδα, το GUILLAIN BARRE, το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, ο θάνατος. Οι επιπλοκές εμφανίζονται συνηθέστερα σε άτομα με ορισμένες χρόνιες παθήσεις (π.χ. διαβήτης, αιμοσφαιρινοπάθεια, ανοσοκαταστολή), σε ηλικιωμένους, βρέφη και έγκυες.
Οι σημαντικότερες σοβαρές επιπλοκές της γρίπης είναι:
1. Πνευμονία
Η πνευμονία μπορεί να είναι πρωτοπαθής ιογενής πνευμονία, προκαλούμενη από τον ιό, δευτεροπαθής βακτηριακή πνευμονία ή μεικτή πνευμονία. Η πρωτοπαθής ιογενής πνευμονία είναι η πιο επικίνδυνη. Εμφανίζεται συνήθως ως γρίπη που δεν υφίεται, αλλά επιδεινώνεται με συνεχή πυρετό, δύσπνοια ή μικρού βαθμού παραγωγή πτυέλων. Έντονη φλεγμονώδης αντίδραση κυψελίδων με οίδημα, διήθηση από κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος και αναπνευστική ανεπάρκεια εμφανίζονται σε σοβαρότερες περιπτώσεις της νόσου.
Η δευτεροπαθής πνευμονία ακολουθεί την οξεία γρίπη. Συνήθως μεσολαβεί ένα διήμερο-τριήμερο ύφεσης του πυρετού και υποτροπή, με πυρετό και έντονα πυώδη πτύελα. Τα συνήθη υπεύθυνα παθογόνα είναι ο πνευμονιόκοκκος, ο σταφυλόκοκκος και ο αιμόφιλος της πνευμονίας, μικροοργανισμοί που αποικίζουν τον βλεννογόνο λόγω αλλοίωσης της βρογχοπνευμονικής άμυνας από τον ιό.
Η μεικτή ιογενής και βακτηριακή πνευμονία έχει μεικτά χαρακτηριστικά.
2. Παρόξυνση άσθματος, χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας.
Δύσπνοια ή βήχας με βρογχόσπασμο εμφανίζονται. Ορισμένες φορές ο βρογχόσπασμος γίνεται αντιληπτός από τον ασθενή ως «σφύριγμα» ή «γατάκια».
Στα παιδιά η κατάσταση συνυπάρχει συχνά με λαρυγγίτιδα.
3. Εμφάνιση παραρρινοκολπίτιδας, ωτίτιδας.
Η μύτη περιβάλλεται από τους παραρρίνιους κόλπους, ανατομικές κοιλότητες, που καλύπτονται από αναπνευστικό επιθήλιο. Το αναπνευστικό επιθήλιο παράγει βλέννα, το οποίο παροχετεύεται στην ρινική κοιλότητα, με κινήσεις επιφανειακών κροσσών. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, η παροχέτευση της βλέννας είναι επαρκής, με αποτέλεσμα οι κόλποι να είναι στείροι μικροβίων. Στην γρίπη οι ρινικοί πόροι αποφράσσονται ή η λειτουργία των κροσσών αλλοιώνεται, με αποτέλεσμα την κατακράτηση των εκκρίσεων, την τοπική ανάπτυξη παθογόνων και την δημιουργία τοπικής ή παρακείμενης φλεγμονής. Στην ωτίτιδα η φλεγμονή εδράζεται στο αυτί ενώ στην παραρινοκολπίτιδα στους παραρρίνιους κόλπους.
4. Σύνδρομο Reye
Αποτελεί σοβαρό σύνδρομο, που χαρακτηρίζεται από συνδυασμό εγκεφαλοπάθειας και ηπατικής ανεπάρκειας. Αν και η αιτιολογία του συνδρόμου Reye είναι άγνωστη, η κατάσταση συνδέεται κυρίως με τη χρήση ασπιρίνης σε παιδιά και εφήβους κατά τη διάρκεια της ασθένειας. Υπάρχει οξεία εγκεφαλοπάθεια με μεταβολή του επιπέδου συνείδησης, ηπατική δυσλειτουργία με αύξηση ηπατικών ενζύμων και υπογλυκαιμία, δώδεκα ώρες έως τρεις εβδομάδες μετά την έναρξη της γρίπης.
5. Μυοσίτιδα, ραβδομυόλυση
Χαρακτηρίζεται από έντονη ευαισθησία ή πόνους στην περιοχή των μυών, που οφείλεται σε λύση μυϊκών κυττάρων, έξοδο μυοσφαιρίνης-μυικών ενζύμων στο αίμα. Η κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε ηλεκτρολυτικές διαταραχές, νεφρική ανεπάρκεια, πολυοργανική βλάβη.
6. Σύνδρομο Guillain Barré
Πρόκειται για σοβαρή, οξεία, συνήθως ταχέως εξελισσόμενη πολυνευροπάθεια που χαρακτηρίζεται από μυϊκή αδυναμία και διαταραχή αισθητικότητας.
Το σύνδρομο εμφανίζεται πέντε ημέρες –τρεις εβδομάδες μετά την γρίπη.
Συνήθως πρόκειται για ποικίλου βαθμού κινητική παράλυση.
7. Περιπτώσεις μυοκαρδίτιδας και περικαρδίτιδας
Πρόκειται για φλεγμονή της καρδιάς. Όταν η εστία είναι το μυοκάρδιο, έχουμε μυοκαρδίτιδα, όταν η εστία είναι ο χιτώνας που περιβάλλει την καρδιά, πρόκειται για περικαρδίτιδα.
8. Διάχυτη επιβάρυνση καρδιακής αναπνευστικής νεφρικής λειτουργίας.
Η κατάσταση εκδηλώνεται με δύσπνοια, οίδημα, διαταραχές ούρησης.
Κάθε περίπτωση γρίπης πρέπει να παρακολουθείται στενά ιατρικώς, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για άτομα υψηλού κινδύνου. Σήμερα υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία για την γρίπη, όταν αυτή χορηγείται έγκαιρα με την έναρξη της νόσου. Η αντιική θεραπεία χορηγείται σε ειδικές περιπτώσεις ασθενών.
ΕΜΒΟΛΙΟ ΓΡΙΠΗΣ
Το εμβόλιο περιέχει αντιγόνα γρίπης, τα οποία προκαλούν έντονη ανοσοποιητική απάντηση, χωρίς να προκαλούν νόσο. Το εμβόλιο προκαλεί έντονη ανοσολογική διέγερση, με παραγωγή αντισωμάτων. Η ανοχή και η ασφάλεια του εμβολίου είναι υψηλή, με λίγες παρενέργειες που περιλαμβάνουν πρήξιμο, πόνο στην θέση της ένεσης, μυϊκά άλγη, κακουχία, ελαφρό γριπώδες σύνδρομο για λίγες ημέρες μετά την ένεση. Γενικώς το εμβόλιο είναι απαγορευτικό για ορισμένες κατηγορίες ατόμων (π.χ. θανατηφόρες αλλεργίες σε συστατικά του εμβολίου).Το εμβόλιο πρέπει να εφαρμόζεται νωρίς το Φθινόπωρο και να χορηγείται σε άτομα που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών.
Επαναλαμβάνεται συνήθως κάθε χρόνο
Επαναλαμβάνεται συνήθως κάθε χρόνο
Οι γενικές κύριες κατηγορίες ατόμων που πρέπει να εμβολιάζονται είναι:
o Τα άτομα πάνω από 65 ετών
o Οι τρόφιμοι γηροκομείων
o Οι πάσχοντες από χρόνια αναπνευστική πνευμονοπάθεια ή άσθμα
o Τα παιδιά και έφηβοι που λαμβάνουν χρονίως ασπιρίνη
o Οι πάσχοντες από χρόνιες μεταβολικές νόσους
o Οι πάσχοντες από καρκίνο
o Οι πάσχοντες από χρόνια ηπατοπάθεια
o Οι πάσχοντες από νευρολογικά νοσήματα που εμποδίζουν την ομαλή κάθαρση των αναπνευστικών εκκρίσεων
o Οι έγκυες
o Οι πάσχοντες από ορισμένες καρδιοπάθειες
o Οι πάσχοντες από διαβήτη
o Οι πάσχοντες από χρόνια νεφρικά νοσήματα
o Οι πάσχοντες από αιμοσφαιρινοπάθειες
o Οι πάσχοντες από ανοσοκαταστολή
o Τα παιδιά από έξι μηνών έως έξι ετών
o Τα άτομα που μεταδίδουν τον ιό σε ασθενείς υψηλού κινδύνου όπως υγειονομικό προσωπικό, εργαζόμενοι γηροκομείων, μέλη οικογένειας που φροντίζουν γέροντες.
Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη
Ιατρός Ειδική Παθολόγος
Φραγκοπούλου 10, Κηφισιά
24ωρη γραμματεία νοσοκομειακά περιστατικά:2106252770
E mail: amoschovaki@yahoo.gr.
Ιστοσελίδες ενημέρωσης του ιατρείου για θέματα Παθολογίας:
http://twitter.com/amoschovaki H ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΤΟ TWITTER
http://anastasiamoschovaki1.blogspot.com ΘΕΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ
http://worlddiseasedays.blogspot.com ΠΑΓΚΟΣΜΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΥΓΕΙΑΣ
http://frequentmedicaldisorders.blogspot.com FREQUENT MEDICAL DISORDERS (αγγλόφωνο)
http://infectiousdiseaseissues.blogspot.com ΠΥΡΕΤΟΣ – ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ
http://highglucose.blogspot.com ΔΙΑΒΗΤΗΣ
http://systemichypertension.blogspot.com ΥΨΗΛΗ ΠΙΕΣΗ
http://alternativemedicinehellenicblog.blogspot.com ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ
http://cholesterolandtriglycerides.blogspot.com ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗ - ΤΡΙΓΛΥΚΕΡΙΔΙΑ
http://internationaltravelmedicine.blogspot.com ΤΑΞΙΔΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ
http://novelswineinfluenza.blogspot.com ΝΕΑ ΓΡΙΠΗ Η1Ν1
